Infekcija sa HPV virusom

Šta je humani papiloma virus ili skraćeno HPV?

Humani papiloma virus ili HPV je virus koji je vrlo specifičan i izaziva infekcije jedino kod čovjeka. 

HPV virusi se prenose bliskim kontaktom putem kože i sluznica sa jedne na drugu osobu. 

Postoje mnogi tipovi HPV-a, preko 200.

Različiti tipovi HPV-a imaju afinitet da inficiraju različita tkiva i dijelove tijela. 

Određeni tipovi HPV izazivaju razne vrste “običnih bradavica” koje se mogu pojaviti bilo gdje (prsti, laktovi, tabani, koljena, nekad čak ispod nokata). Obično su to male izrasline ili čvorići grube površine različitih oblika, a boje najčešće žute, sive, smeđe. Bradavice su česte, nerijetko predstavljaju estetski problem, ali su u biti dobroćudne. 

Tipovi HPV-a sa afinitetetom prema anogenitalnom dijelu kože i nekim sluznicama uzrokupojave genitalnih bradavica, a neki od njih povećavaju rizik za razvoj karcinoma kao što su karcinom grlića maternice, muškog spolnog organa, anusa, usta i grla.

Koji su rizici infekcije sa HPV u području anogenitalne kože i sluznica? 

Ovu veliku grupu HPV sa afinitetom prema anogenitalnom dijelu kože i nekih sluznica 

dijelimo na tzv. nisko i visokorizične viruse. Niskorizični virusi (samo neki i najčešći tipovi su 6 i 11) uzrokuju genitalne bradavice. 

Najozbiljniji zdravstveni problemi su vezani za infekciju visokorizičnim tipovima HPV-a.

Infekcija ili prenos virusa se dešava u toku bliskog intimnog kontakta kože ili sluznica i u toku seksualnog odnosa. 

Visokorizični HPV virusi su asocirani sa povećanim rizikom od razvoja karcinoma grlića maternice, anusa, muškog spolnog organa, usta i grla (tipovi 16, 18, 31, 52 su samo neki od njih). 

Kako se dobije i prenosi infekcija sa HPV?

Ljudi dobiju infekciju sa HPV-om u ustima/grlu ili genitalijama od osobe koja je nosilac ili već zaražena virusom. Prenos i zaraza HPV-om se obično dešava kroz oralni, vaginalni ili analni seksualni odnos. HPV se može prenijeti produženim kožnim kontaktom genitalija čak i bez punog seksualnog odnosa (kožni kontakt, prstima ili čak i predmetima korištenim u tu svrhu).

Najčešće su infekcije među mladima u prvoj deceniji njihove seksualne aktivnosti. Učestalost infekcije kod žena u svijetu je 10%. Infekcije muškog spolovila su takođe česte. 

Osobe koje često mijenjaju seksualne partnere imaju veće šanse da dobiju infekciju i naravno da je prenesu na druge. Stupanje u seksualni odnos sa novim partnerom također povećava rizik u odnosu na osobe koje su u dugotrajnom monogamnom odnosu (odnosu sa samo jednim seksualnim partnerom). 

Osobe koje imaju smanjeni prirodni imunitet ili su zaražene HIV-om imaju veću šansu da dobiju HPV infekciju i veći rizik za dugotrajno prisustvo virusa na mjestu zaraze.

Većina zaraženih osoba nemaju simptome ili ne znaju da su zaraženi. Zbog toga je moguć prenos virusa na partnera bez znanja ili namjere. 

“Upotreba kondoma se preporučuje, ali kondom ne pruža kompletnu zaštitu na HPV jer je moguće da je virus često prisutan na koži koja nije pokrivena sa kondomom. Kondom vas može zaštiti od drugih spolnih bolesti koje su često javljaju zajedno.”

Koji su rizici i opasnosti po zdravlje od HPV infekcije sa visokorizičnim tipovima?

Mnoge osobe, iako zaražene virusom, nisu svjesne da su zaražene jer nemaju znakove infekcije. U najvećem broju slučajeva, s obzirom da su najčešće zaražene mlade i zdrave osobe, infekcija je prolaznog tipa, tj. naš imuni sistem se odbrani od ove infekcije. Većina infekcija traje oko godinu dana. 

Osobe koje imaju smanjeni prirodni imunitet ili su zaražene HIV-om imaju veću šansu da dobiju HPV infekciju i veći rizik za dugotrajno prisustvo virusa na mjestu zaraze.

Kod manjeg broja osoba infekcija može trajati godinama izazivajući promjene u ćelijama na mjestu zaraze. Kao rezultat zaraze visokorizičnim HPV virusima, nažalost, uslijed dugotrajne infekcije, ćelije se počnu mijenjati u prekancerozne ili kancerozne oblike. Finalna posljedica je razvoj karcinoma grlića maternice, anusa, muškog spolovila ili sve češće karcinom grla. 

Obično je potrebno između 5 do 10 godina zaraze da se ove promjene dese. 

Osobe sa dugotrajnom infekcijom HPV-om imaju veće šanse da razviju ozbiljne zdravstvene probleme. 

Različiti tipovi virusa, kao sto smo naveli, izazivaju različite probleme. Na primjer:

• Infekcija genitalija visokorizičnim tipovima HPV-a može uzrokovati karcinom grlića maternice, karcinom vagine, karcinom muškog spolnog organa. Niskorizični HP virusi izazivaju spolne ili genitalne bradavice.

• Infekcija HPV-om analnog otvora ili kože u okolini može uzrokovati karcinom analnog otvora. 

• Infekcija HPV virusom usta i grla može izazvati karcinom usta i grla. 

Da li postoje testovi za HPV?

Postoje testovi za neke tipove HPV-a, ali ne za sve. 

Ako vam vaš ljekar dijagnosticira spolne/genitalne bradavice to znači da imate HPV infekciju. 

Infekcije grlića maternice se dijagnosticiraju sa Papa testom. Moguće je testiranje istog uzorka na HPV i preporučuje se da se radi ako je Papa test abnormalan. Preporučuje se svim ženskim osobama starijim od 30 godina da kada rade Papa test, ako su u mogućnosti da urade i HPV test. 

Trenutno ne postoji test na HPV infekciju muškog spolovila te usta/grla. 

Kako se liječi HPV infekcija?

Ne postoje lijekovi u obliku tableta za liječenje HPV infekcije. 

Genitalne bradavice se liječe lokalnim aplikacijama lijekova, pod kontrolom ljekara. 

Abnormalni Papa testovi se prate i liječe pod kontrolom ginekologa zavisno od stepena otkrivenih promjena ili abnormalnosti ćelija. 

Kako prevenirati/spriječiti HPV infekciju?

Za većinu mladih osoba najbolji način preveniranja je smanjiti lične rizike za dobivanje infekcije (gore nabrojane) i svakako vakcinacija ili cijepljenje protiv HPV. 

• Vakcine protiv HPV najbolje djeluju i štite ako se daju osobama prije nego što se infekcija desi. Zbog toga se ove vakcine preporučuju u ranoj životnoj dobi. Obično se počinje sa 11-12 godina, ali se može početi i sa 9.
• Odobreno je da se vakcina daje do starosne dobi od 26 godina, ali je nedavno starosna dob pomaknuta do 45 godina.
• Vakcina je vrlo dobra u prevenciji najčešćih HPV tipova koji izazivaju vaginalni i karcinom grlića maternice.
• Vakcina je vrlo dobra u prevenciji spolnih bradavica.
• Vakcina možda može smanjiti rizik od drugih karcinoma povezanih sa HPV.
• Vakcina nije perfektna. Infekcija HPV se još uvijek može desiti jer, kako je navedeno, postoji vise od 200 raznih tipova HPV a nisu svi tipovi sadržani u vakcinama koje trenutno imamo na raspolaganju.

Upotreba kondoma se preporučuje, ali kondom ne pruža kompletnu zaštitu na HPV jer je moguće da je virus često prisutan na koži koja nije pokrivena sa kondomom.

Kondom vas može zaštiti od drugih spolnih bolesti koje su često javljaju zajedno.

Ovaj tekst je recenziran od strane ZDZ stručnog tima.